معرفی رشته پرستاری
لغت پرستار ( NURSE ) از كلمه لاتين ( NUTRIX ) به معنا تغذيه گرفته شده است. پرستار يكي از اعضا كليدي در گروه مراقبت‌هاي بهداشتی و درمانی است و نقش ارزنده او در پذيرش بیمار به سیستم سلامت، ارائه مراقبت‌ها و حمايت‌های جسمی، روانی، معنوی و اجتماعي مورد قبول همه بوده و بر هيچ كس پوشيده نيست. اما همان‌طور که می‌دانید، در کشور ما ایران، روز پرستار را مصادف با سالروز ولادت حضرت زینب (س) گرامی می‌دارند.
اما آیا تاکنون با خود اندیشیده‌اید که ریشه رشته پرستاری از کجا و با چه هدفی به وجود آمده است! در زمان جنگ‌های صلیبی که به مدت 10 قرن ادامه داشتند، اشخاصی با اهداف مذهبی و در اماکن مذهبی به مداوا و تیمار زخمی‌های جنگ می‌پرداختند.
اما با گذشت زمان و به خصوص در زمان جنگ‌های جهانی اول و دوم پرستار و پرستاری مفهوم گستره‌تری پیدا کرد؛ به گونه‌ای که در قرن 19 ام، پرستاری مدرن در آلمان و بریتانیا شکل گرفت که بانویی فداکار به نام فلورانس نایتینگل، پرستاری مدرن را بنیان‌گذاری کرد و بالأخره در سال 1900 و با ورود به قرن بیستم، این مفهوم شکل جهانی به خود گرفت و پرستارانی که در مراکز مذهبی با انگیزه‌های مذهبی در حال آموزش دیدن بودند رفته رفته قواعد سختگیرانه پزشکی و سلامت و مراقبت علمی را که توسط پزشکان تدریس می‌شد، آموختند.
پرستاری حرفه‌ای در ایران برگرفته از پرستاری حرفه‌ای در کشورهای اروپایی است، اولین بار در سال ۱۲۹۴ شمسی این میسیونرهای مذهبی بودند که در ارومیه مدرسه پرستاری تأسیس کردند و این شیوه بعدها به سایر شهرهای ایران نیز گسترش یافت.
خصوصیات و ویژگی‌های لازم برای پرستاری
برای موفقیت در رشته پرستاری، شخص باید از ویژگی‌هایی خاصی برخوردار باشد تا بتواند در محیط کار، به درستی و به صورت اصولی خدمت رسانی انجام دهد. برخی از این خصوصیات عبارتند از:
- داشتن توان جسمی و روحی بالا به صورتی که فرد طاقت شیفت‌های متعدد و خستگی‌های مفرط را داشته باشد.
- داشتن صبر و حوصله بالا به منظور برخورد مناسب با بیماران در شرایط و موقعیت اورژانسی
- داشتن نظم و انضباط به منظور رسیدگی به بیماران و رسیدگی منظم به وضعیت جسمانی آن‌ها
- داشتن احساس مسئولیت، عشق و علاقه به انسان‌ها و رسیدگی به مشکلات انسان‌ها
- و …
شرح وظایف پرستاران
وظایف پرستار در دو حوزه همکاری با مدیریت و ارائه مراقبت جامع به شرح زیر می‌باشد:
الف. همکاری با بخش مدیریت در جمع آوری و گزارش اطاعات شامل:
- شاخص‌های کمی و کیفی منابع انسانی، تجهیزات مصرفی – سرمایه‌ای، دارو، محیط فیزیکی، وقایع و
حوادث بخش - مشکالت مددجویان، بیماران و کارکنان
- کیفیت ارائه مراقبت
- موارد ایمنی و خط
ب. ارائه مراقبت ایمن، مطلوب و اخلاقی براساس فرآیند پرستاری و استانداردها، جهت تأمین نیازهای جسمی، روانی، اجتماعی و معنوی مددجو و بیمار شامل:
- شناسایی و پذیرش مددجو یا بیمار
- معرفی خود و در مواقع لزوم همکاران به مددجو یا بیمار
- آشناسازی مددجو و بیمار با محیط
- بررسی وضعیت سلامت بیمار یا مددجو
- شرح حال و معاینه فیزیکی و ثبت در پرونده کاغذی یا الکترونیکی
- تعیین و ثبت مشکلات و نیازهای بیمار یا مددجو مبتنی بر تشخیص‌های پرستاری
- تحویل بیمار بر بالین، بخش و تجهیزات بر اساس دستورالعمل و گزارش اقدامات انجام شده
- پیگیری‌های مراقبتی، درمانی در پایان شیفت
- برنامه ریزی، اجرا و ارزیابی اقدامات مراقبتی بر اساس اهداف و الویت ها و ثبت در پرونده
- و …
شرایط ورود به رشته پرستاری
با توجه به توضیحاتی که در مطالب فوق برای شما توضیح دادیم، رشته پرستاری جزو رشته‌های پیراپزشکی محسوب می‌شود که هر ساله در بسیاری از دانشگاه‌های سراسر کشور، با ظرفیت بیشتر از سایر رشته‌های پیراپزشکی پذیرش دارد. اما از جمله دانشگاه‌هایی که رشته پرستاری را ارائه می‌دهند، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- دانشگاه سراسری دوره روزانه
- دانشگاه آزاد اسلامی
- دانشگاه پردیس خودگردان
لازم به ذکر است که رشته پرستاری در اکثر دانشگاه‌ها به صورت پذیرش با کنکور انجام می‌گیرد و پذیرش بدون کنکور منوط به شرایط خاص و براساس صلاح دید وزرات بهداشت، در برخی از سال‌ها پذیرش دارد که در ادامه مطلب شرایط عمومی و خصوصی پذیرش بدون کنکور رشته پرستاری را بررسی خواهیم نمود.
شرایط ورود به رشته پرستاری با کنکور
برای ورود به رشته پرستاری با کنکور، داوطلبان باید در کنکور سراسری علوم تجربی شرکت نمایند. شرکت در کنکور تجربی با مدرک دیپلم نظام جدید یا مدرک پیش دانشگاهی برای نظام قدیم هر یک از رشته‌های ریاضی، تجربی و انسانی امکان پذیر است و حتی با مدرک رشته‌های فنی حرفه‌ای و کار و دانش نیز می‌توان در کنکور این گروه آزمایشی شرکت کرد. همچنین با شرکت در کنکور سراسری تجربی، با توجه به رتبه‌ای که داوطلب کسب کرده است، امکان پذیرش در یکی از سه دانشگاه روزانه، پردیس خودگردان و دانشگاه آزاد اسلامی وجود خواهد داشت.
آیا با رشته انسانی می‌شود پرستاری خواند!
با توجه به مطالب فوقی که گفته شد، امکان ادامه تحصیل در رشته پرستاری حتی از رشته‌های انسانی، فنی و حرفه‌ای و کار و دانش نیز امکان پذیر است؛ اما دارای شرایط خاص پذیرش می‌باشد. لازم به ذکر است که ورود به رشته پرستاری تنها با شرکت در کنکور سراسری میسر است و فقط از طریق کنکور تجربی، می‌توان این رشته را انتخاب کرد.
اما در پاسخ به سوال آیا با رشته انسانی می‌شود پرستاری خواند، باید بگوییم بله! شما می‌توانید با مدرک دیپلم رشته انسانی ثبت نام کنکور تجربی را انجام دهید و در زمان انتخاب رشته، رشته تجربی را انتخاب نمایید. سپس با مطالعه دروس رشته علوم تجربی در کنکور تجربی شرکت کرده و در صورت کسب رتبه قبولی لازم، وارد رشته پرستاری شوید. ظاهر کار شاید آسان و شاید سخت بنظر برسد، اما تلاش برای هر هدفی می‌تواند نتیجه بخش باشد که مستلزم یک برنامه‌ریزی درست و مطالعه آگاهانه است.
نکته: فراموش نکنید که ضرایب دروس و سوابق تحصیلی داوطلبانی که تغییر رشته داده‌اند، متفاوت‌تر از سایرین محاسبه خواهد شد. به این صورت که داوطلبانی که با مدرک دیپلم و پیش دانشگاهی انسانی، وارد رشته تجربی می‌شوند، دروس اختصاصی این رشته مانند: زیست شناسی، شیمی، فیزیک و ریاضی را نگذرانده‌اند؛ پس، از این دروس هیچ تأثیر مثبت سوابق تحصیلی نخواهند داشت و فقط نمرات دروس عمومی و مشترک بین دو رشته، در کنکور آنان موثر واقع خواهد شد.
رتبه لازم برای قبولی پرستاری
در این قسمت از مقاله، حداقل رتبه مورد نیاز برای قبولی در رشته پرستاری دانشگاه‌های علوم پزشکی در سهمیه سه‌گانه مناطق یک تا سه براساس اطلاعات بدست آمده از کارنامه قبولین 99 – 1400 برای شما ارائه شده است. همچنین میانگین درصد قبولی داوطلبان کنکور برای قبولی در این رشته نیز بیان شده است. اما توجه کنید که این رتبه‌ها و درصدها به صورت میانگین هستند و هر سال بنا بر صلاح دید سازمان سنجش می‌تواند متفاوت باشد.
محدوده رتبه قبولی پرستاری منطقه 1: 2347 تا 6970
محدوده رتبه قبولی پرستاری منطقه 2: 5005 تا 9731
محدوده رتبه قبولی پرستاری منطقه 3: 2983 تا 9138
رشته پرستاری دانشگاه آزاد
رشته پرستاری از جمله رشته‌های پرطرفدار در میان متقاضیان کنکور سراسری علوم تجربی است. این رشته هر ساله علاوه بر دانشگاه‌های دولتی و پردیس خودگردان، در دانشگاه آزاد اسلامی نیز ارائه می‌شود. دسته‌ای از داوطلبان کنکور سراسری تجربی که علاقه‌مند به تحصیل در رشته پرستاری در دانشگاه آزاد می‌باشند، باید توجه کنند که، به طور کلی رشته‌های پیراپزشکی از جمله رشته پرستاری فقط به صورت با آزمون در دانشگاه آزاد ارائه می‌شود.
همه متقاضیان کنکور تجربی در صورتی می‌توانند در رشته پرستاری دانشگاه آزاد در ظرفیت عادی پذیرفته شوند که، بتوانند همانند افرادی که در سال‌های پیشین در این رشته پذیرفته شده‌اند، رتبه لازم را کسب نمایند. رشته پرستاری علاوه بر ظرفیت عادی واحدهای مختلف دانشگاه آزاد، در ظرفیت خودگردان نیز ارائه می‌شود.
نکته: تفاوت ظرفیت خودگردان با ظرفیت عادی، دو برابر بودن شهریه ظرفیت خودگردان است.
شرایط سنی قبولی در رشته پرستاری
همان‌طور که می‌دانید، ثبت نام در کنکور سراسری شرایط سنی ندارد و افراد در سنین مختلف می‌توانند در آن شرکت کنند. اما در مورد رشته پرستاری برای داوطلبانی که قصد قبولی در این رشته را دارند، شرایط سنی خاصی وجود دارد. قبولین این رشته در صورتی که می‌خواهند در مراکز دولتی استخدام شوند، بعد از پایان دروره کارشناسی برای استخدام باید حداقل 20 سال و حداکثر 35 سال سن داشته باشند.
کسانی که مایل به استخدام در مراکز دولتی نیستند، این محدودیت سنی شامل آن‌ها نمی‌شود و افراد با سن بالاتر نیز می‌توانند در بیمارستان‌های خصوصی شروع به کار کنند. همچنین برای دارندگان مدرک کارشناسی ارشد حداکثر سن قابل قبول برای استخدام در مراکز دولتی 40 سال و برای دارندگان مدرک دکتری 45 سال است.
رشته پرستاری چند سال است!
رشته پرستاری در سه مقطع کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری در دانشگاه‌های علوم پزشکی وجود دارد. رشته کارشناسی پرستاری، عمومی بوده و گرایش خاصی ندارد؛ اما از مقطع کارشناسی ارشد به گرایش‌های متنوعی تقسیم می‌شود.
تعداد واحدهای درسی پرستاری در مقطع کارشناسی 130 واحد و طول مدت تحصیل مقطع کارشناسی این رشته حداقل ۴ سال و حداکثر ۵ سال بوده و پس از آن امکان ادامه تحصیل در مقاطع کارشناسی ارشد و دکتری وجود دارد. دروس این رشته تحصیلی را به دو گروه علوم پایه و علوم تخصصی می‌توان تقسیم بندی کرد.
دروس پایه رشته پرستاری
- انگل شناسی
- میکروب‌شناسی
- بیوشیمی
- ایمونولوژی
- فیزیولوژی
- تشریح
- آمار حیاتی مقدماتی
- تحقیق در پرستاری
- و فناوری اطلاعات در پرستاری
دروس تخصصی رشته پرستاری
- تغذیه و تغذیه درمانی
- اپیدمیولوژی
- روانشناسی
- داروشناسی
- زبان تخصصی
- فرآیند آموزش بیمار
- اصول و مهارت‌های پرستاری
- اخلاق پرستاری
- پرستاری سلامت فرد، خانواده، جامعه و محیط
- پرستاری مادران و نوزادان
- مفاهیم پایه پرستاری
- پرستاری بزرگسالان و سالمندان
- مراقبت‌های پرستاری در منزل
- مراقبت‌های جامع پرستاری در بخش‌های ویژه
- پرستاری اورژانس در بحران‌ها
- پرستاری کودکان
- پرستاری روان
- و اصول مدیریت خدمات پرستاری
کارشناسی ارشد و PH.D رشته پرستاری
ادامه تحصیل در مقطع کارشناسی ارشد و دکتری رشته پرستاری، منوط به سطح کاری و افزایش دانش فردی داوطلب می‌باشد و البته با ادامه تحصیل در مقطع دکتری داوطلبین می‌توانند در حیطه‌های فعالیتی مسئولیت‌هایی مانند: سوپروایزر بالینی، سوپروایزر کنترل عفونت، سوپروایزر آموزشی و ریاست پرستاری بیمارستان را بر عهده گیرند. همچنین این افراد می‌توانند به عنوان اعضا هیئت علمی در زمینه آموزشی نیز فعالیت نمایند.
لازم به ذکر است که داوطلبان با کارشناسی پرستاری می‌توانند در مقطع کارشناسی ارشد در رشته‌هایی مانند: آموزش بهداشت، ارگونومی، علوم تغذیه، علوم بهداشتی در تغذیه، فیزیولوژی، اکولوژی انسانی، تکنولوژی گردش خون، مدیریت توان‌بخشی، مدیریت خدمات بهداشت درمانی و … شرکت کنند.
همچنین لازم به ذکر است که مدت زمان تحصیل در هر یک از گرایش‌های کارشناسی ارشد پرستاری به مدت دو سال و مدت زمان مجاز برای تحصیل در مقطع دکتری تخصصی و دفاع از رساله به مدت 4 الی 5 سال می‌باشد.
گرایش‌های مقطع کارشناسی ارشد پرستاری
- روان پرستاری
- داخلی جراحی
- سلامت جامعه
- پرستاری کودکان
- مراقبت ویژه نوزادان
- پرستاری توان‌بخشی
- مراقبت ویژه
- پرستاری سالمندی
- مدیریت پرستاری
- پرستاری نظامی
- پرستاری اورژانس
نکته بسیار مهم: متقاضیان ادامه تحصیل در مقطع دکتری رشته پرستاری در هر گرایشی که در مقطع کارشناسی ارشد تحصیل کرده باشند، می‌توانند همان گرایش را در مقطع دکتری پرستاری ادامه تحصیل دهند و امکان تغییر رشته در مقطع دکتری تخصصی وجود ندارد.
بازار کار رشته پرستاری
شرایط محیط کار فارغ التحصیلان پرستاری بستگی به نوع مسئولیت و بخش‌های بیمارستان و مراکز درمانی که در آن مشغول می‌باشد دارد؛ بعنوان مثال، یک پرستار که در بخش اورژانس و یا پایگاه اورژانس بیمارستان مشغول است، با پرستار بخش اطفال بیمارستان یا بخش داخلی و جراحی و یا ICU و CCU و یا اتاق عمل از نظر شرایط محیط کار با هم تفاوت خواهند داشت.
درآمد و حقوق رشته پرستاری
درآمد یک پرستار به محل استخدام، پست‌های بیمارستانی، ساعات شغلی و موقعیت جغرافیایی بستگی دارد. پرستار می‌تواند در بیمارستان‌ها، درمانگاه‌ها، مراکز درمانی، مراکز نگهداری سالمندان و کودکان دولتی و خصوصی کار کند . پرستاران تازه‌کار ماهانه در حدود یک و نیم تا دو میلیون تومان دریافتی دارند؛ اما با افزایش تجربه و میزان اضافه کاری یا دریافت کارانه بیمارستان، حقوق آن‌ها به چهار میلیون تومان نیز می‌تواند افزایش یابد.
همان طور که در بخش قبل اشاره کردیم، هر چه مدرک و سطح شغلی پرستاران بالاتر رود، میزان حقوق دریافتی آن‌ها نیز افزایش می‌یابد. سرپرستاران و سوپروایزرها با توجه سابقه و بخشی که در آن مشغول به کار هستند، درآمدی در حدود شش تا نه میلیون تومان را نیز دریافت می‌کنند.
سلسله مراتب پست‌های پرستاری در بیمارستان‌ها
بر اساس سطح تحصیلات، سابقه کار و سطح توانمندی هر یک از پرستاران، سلسله مراتب پست‌ها در بیمارستان‌ها نیز متفاوت خواهد بود؛ بنابراین در ادامه مطلب هر یک را به ترتیب شرح خواهیم داد.
- پرستار شیفت
- معاون سرپرستار بخش
- سرپرستار بخش
- سوپر وایزر بالینی
- سوپر وایزر کنترل عفونت
- سوپر وایزر آموزشی
- ریاست پرستاری بیمارستان
نکته: در برخی از کشورهای جهان بر اساس توانمندی و تجارب مدیریتی قبلی، از پرسنل پرستاری بعنوان مدیریت ارشد بیمارستان‌ها نیز ممکن است استفاده شود.
دیدگاه خود را بنویسید